Van doffe ogen gevuld met pijn naar glanzende ogen vol trots

Drie maanden per jaar is Nellie niet thuis. Dan ziet ze met eigen ogen wat haar werk met de kinderen in Mexico doet. En die andere negen maanden? Dan doet ze in Nederland haar stinkende best om hier geld op te halen voor haar creatieve projecten in het thuisland van Antonio en Andrés. Nellie gelooft in de kracht van theater, muziek en beeldende kunst. In het programma worden onder haar bezielende leiding drama, dans, muziek en teken- en schilderlessen gegeven. De kinderen treden ook op voor publiek of exposeren hun werk. ‘Creatieve vakken zijn een manier om te helen en communiceren’, vertelt ze. ‘Het is elke keer weer ontzettend ontroerend om te zien hoe de jongeren reageren op hun eerste applaus. Je ziet hun hele postuur veranderen van een gebogen “op hun hoede”-houding naar een rechte, trotse pose. Het is zo belangrijk dat de kinderen weten: ik heb veel meegemaakt, maar ik heb ook talent.’

Het is zo belangrijk dat de kinderen weten: ik heb veel meegemaakt, maar ik heb ook talent

Voor en door Mexicanen

Het echte “veldwerk” laat Nellie bewust over aan Mexicanen ter plaatse. ‘Zij kennen de wereld waarin de kinderen leven veel beter en spreken hun taal. Bovendien ben ik behalve Nederlands ook al 59 en dat beperkt. De jongeren praten met de jonge Mexicaanse docenten makkelijker over onderwerpen als seksualiteit en kunnen in het Spaans hun emoties beter duiden. Ik bied in mijn armen troost als moeder of oma. De kinderen kennen me, ik heb in die twaalf jaar hun vertrouwen gewonnen. Met mijn Spaans blunder ik nog wat af, maar de kinderen helpen me en lichaamstaal is universeel. Daarnaast zorg ik ervoor dat de creatieve projecten van de grond komen. Ik maak het programma en zorg voor de promotie en sponsors. We houden niet vragend onze hand op, maar doen er op een creatieve manier iets voor terug: in de vorm van bijvoorbeeld een theaterstuk of workshop.’

Grenzen zonder grens

Kunst verbindt en is een manier om je eigen ervaringen vorm te geven. Maar Nellies belangrijkste doel met haar creatieve projecten is het opkrikken van het zelfvertrouwen van de kinderen. ‘Weten dat je iemand bent, dat je iets kunt’, legt ze uit. ‘Het vergt lef om op toneel je emoties te durven laten zien. Dat komt bijvoorbeeld allemaal samen in het stuk “Límites sin Límite” – grenzen zonder grens – waarin een aantal meisjes laat zien waarom mensen besluiten hun land te verlaten en wat geweld met je doet. De meiden hebben allemaal zelf veel geweld meegemaakt in hun jeugd en dit stuk uitvoeren, betekent voor elk van hen dat ze die ervaring nóg een keer meemaken. Maar ondanks die emoties – en misschien wel dankzij – overheerst de trots. Op hun werk, maar ook op dat ze in de positie zijn om hun boodschap over te brengen, om ervaringen te delen en samen emoties te verwerken. De bevestiging van het publiek doet ze goed. Ik zie de transitie in hun houding voor mijn ogen gebeuren. Ook bij het exposeren van hun tekening bijvoorbeeld. De jongeren mogen over hun eigen tekeningen vertellen. Op dag één mompelen ze tegen de grond “Dit is mijn tekening” en op dag twee vertellen ze uitgebreid wat ze hadden gedaan, hoe ze het hadden aangepakt en wat ze ermee bedoelen. Ze durven naar buiten te komen en hebben het machtige gevoel: dit heb ík gemaakt!’

Proud to be a girl

Mexico gaat gebukt onder veel (seksueel) geweld en machogedrag, maar in de projecten wonen de meiden in een beschermde leefomgeving. ‘Je ziet dat de meiden die in “Límites sin Límite” spelen nu een sterke groep vormen. Ze krijgen oefeningen om weerbaarder te worden. Als je ineengedoken een ruimte binnenkomt, hoe kom je dan over? En wat kun je aan je lichaamshouding veranderen als je iemand niet te dichtbij wilt laten komen? Het is emotioneel, maar het is het ook meer dan waard, want ze zeggen: “ik wil een stem zijn voor vrouwen”. Het brengt herinneringen naar boven die ze liever vergeten en het doet zeer, maar met het neerzetten van hun rol laten ze hun stem horen en helpen ze anderen.’ Nellie wordt zelf ook steeds trotser: ‘Op onze projecten, die steeds professioneler worden, maar ook op de jongeren. Ze staan weer rechtop, durven je aan te kijken, hebben een eigen mening én glanzende ogen. Elk kind dat me met een zelfverzekerde blik recht in de ogen kijkt, is een kroon op mijn werk. Ik geniet ervan als ik hun zie genieten.’

Steun het project van Nellie Markus op onze actiesite.