De hulp verplaatst zich meer en meer van de programma’s naar individuen en families in de omliggende gemeenschappen. Kinderen in kwetsbare gezinnen krijgen kwalitatief hoogwaardig onderwijs, maar ook hulp bij gezondheidszorg, therapieën en andersoortige programma’s waaraan de gemeenschap behoefte heeft. Het doel: de families versterken en ‘thuis’ een veilige, stabiele omgeving creëren zodat kinderen kunnen blijven wonen waar ze horen; bij hun familie. Daar waar elk kind het liefst wil opgroeien. Over alle individuele projecten kunnen we een boek schrijven. Om te beginnen hier alvast een handjevol projecten dat de diversiteit en reikwijdte van onze hulp illustreert.

Kinderdagopvang voor de aller kleinsten

In Honduras en El Salvador worden kinderen van 0 tot 6 jaar opgevangen in de kinderdagopvang, een veilige omgeving waarin ze voedzame maaltijden en medische checks krijgen, maar ook deelnemen aan educatieve activiteiten om hun ontwikkeling op een speelse manier te stimuleren. Ondervoeding wordt hier in de kiem gesmoord en gezondheidsproblemen tijdig afgewend. Ook alleenstaande moeders worden hier geholpen, ze krijgen de kans op een inkomen (of studie) om voor zichzelf en hun kind te zorgen. Zo kunnen ze deelnemen aan programma’s op het gebied van opvoedvaardigheden, educatie en volksgezondheid.

Dik verdiend: een veilig thuis

Straatkinderen, minderjarige migranten of misbruikte kinderen in Honduras die zijn gered uit hun risicosituaties worden tijdelijk opgevangen in Casa Mi Esperanza, een samenwerking met bureau jeugdzorg (DINAF). Al naar gelang hun situatie verblijven kinderen hier een paar dagen of soms enkele maanden. In die tijd wordt het beste vervolgtraject voor ze bepaald, van re-integratie tot een plaatsing in ons programma of bij een andere organisatie. Want ook deze kinderen verdienen een toekomst.

Meer dan alleen onderwijs

De school is heel dichtbij, ik hoef nog geen vijf minuten te lopen. Ik sta om 6 uur op en kom om 16:00 uur weer thuis’. De twaalfjarige Maximiliano is één van de 150 kinderen in de Dominicaanse Republiek die in de omgeving van het programma woont en onderwijs krijgt. ‘Ik hou van school, van leren en van spelen. Mijn lievelingsvak is wiskunde, maar de hoogste cijfers haal ik voor gym.’ Maximiliano komt uit Batey Nuevo, een dorp gelegen aan de suikerrietvelden, waar de meeste veldwerkers met hun gezinnen wonen. Veel kinderen uit het dorp krijgen behalve onderwijs op school ook twee maaltijden en medische zorg. Hun families komen bovendien in aanmerking voor andere vormen van gemeenschapsbijstand, zoals medische zorg of operaties, educatieve ondersteuning en programma’s voor huisvestingsverbetering.

Kans op een toekomst

De Hondurese scholiere Sandra zit op Pueblo Nuevo, een school waar veelbelovende scholieren met een studiebeurs van WereldOuders/NPH terechtkunnen. De kosten van een middelbare school zijn voor veel kinderen niet op te brengen, zeker met bijkomende kosten als vervoer, schooluniform en studiebenodigdheden. Sandra weet als geen ander hoe bevoorrecht ze is: ‘Mijn ouders hadden geen geld voor een voortzetting van mijn opleiding.’ Ze is de eerste uit haar familie die naar de universiteit kan gaan en daar heeft ze dan ook echt haar zinnen op gezet. ‘Alles in mijn leven draait om school, ik ben niet geïnteresseerd in andere dingen. School is mijn hobby! Bovendien wil ik een goed voorbeeld zijn voor mijn broertje en zus. Ik wil laten zien wat je kunt bereiken als je een kans krijgt.’

Noodhulp voor de gemeenschap

Natuurrampen zijn geen uitzondering in Latijns-Amerika en de Cariben. De vulkaanuitbarsting in Guatemala, de aardbeving in Mexico en Haiti of de overstromingen in Peru en Honduras zijn slechts enkele recente voorbeelden. NPH-partnerorganisaties komen meteen in actie door noodhulp te verlenen in allerlei vormen en maten; van onderkomen en voeding tot medische zorg. Wereldwijd werven fondsenwervende kantoren fondsen om deze hulp te bekostigen. Maatschappelijk werkster Madelin herinnert zich het eerste bezoek aan de door overstromingen getroffen stad Carapongo in Peru nog goed: ‘Eerst hebben we de plek bezocht om de situatie op te nemen en in kaart te brengen waaraan de getroffen gezinnen het meeste behoefte hadden. Vervolgens zijn we teruggekomen met eten en huishoudelijke apparaten, dekens en schoolbenodigdheden voor de kinderen. Ook gaven we voorlichting over hygiëne en gezondheid in deze omstandigheden in deze omstandigheden om de uitbraak van ziekten te voorkomen.’

Kinderziekenhuis

In het St. Damien Kinderziekenhuis in Port-au-Prince, Haïti, worden jaarlijks meer dan 80.000 kinderen behandeld. Volwassenen kunnen er terecht voor een ziektepreventieprogramma, controles voor zwangere vrouwen en een spreekuur voor HIV-patiënten (ook voor kinderen).

Op de scholen van WereldOuders wordt elk kind opgeleid op basis van zijn of haar individuele mogelijkheden. Onze docenten verdiepen zich in hun worstelingen, behoeften, dromen en doelen. Van kinderopvang tot vak- of universitaire opleiding en alles wat daar tussen zit; ons doel is dat ze als volwassenen zinvol werk kunnen vinden. Én dat ze met plezier naar school gaan, zonder schuldgevoel ten opzichte van hun familie en zonder zich zorgen te hoeven maken over een lege maag.

School als ontdekkingsreis

De ouders van de Mexicaanse Rubí vonden een opleiding voor hun dochter erg belangrijk, maar privéscholen zijn erg duur en bevinden zich zelden in de buurt. Rubí zit nu bij ons op de middelbare school en is blij met de kans die haar ouders haar hebben gegeven: “Wat ik vooral fijn vind, is dat de school me respecteert zoals ik ben. Ieder mens is immers anders. Mijn mening doet er hier toe.” Ze realiseert zich dat onderwijs de basis is om te kunnen bereiken wat ze wil. “Ik ben me bewust geworden van mijn eigen ambities”, vertelt ze.
“Ik wil graag iets met gastronomie en bedrijfskunde doen.” Rubí’s ouders werken beiden als kok, dus ze is opgegroeid met een liefde voor Mexicaans eten, de smaken en texturen. Net als haar ouders is ook de middelbare schoolomgeving een grote steun voor haar: “Mijn mede-leerlingen, stagiaires, externen die hun verhaal komen vertellen; het is geweldig om hier samen te zijn en te ontdekken wat allemaal mogelijk is.”

Meisje in een mannenwereld

De Hondurese Dominica groeide op bij WereldOuders. Vorig jaar vierde ze er haar 15e verjaardag, ofwel haar quinceañera, naar Latijns-Amerikaanse traditie de overgang van meisje tot vrouw. Als je Dominica zoekt, dan vind je haar negen van de tien keer tekenend terug. De andere keren is ze verdiept in een boek uit de Divergent-serie, legt ze een puzzel van duizend stukjes of zit ze driftig wiskundige vergelijkingen op te lossen. Dominica vindt puzzelen en problemen oplossen zo leuk dat ze ervoor heeft gekozen om de opleiding tot elektricien te volgen op onze vakschool. Dat ze het eerste meisje is dat deze opleiding doet, deert haar niet. Ze is erop gebrand het papiertje te behalen dat ze ziet als een eerste stap in de richting van haar toekomstdroom: elektrotechniek studeren en ingenieur worden. Haar leraar heeft alle vertrouwen in Dominica: “Ik ben trots op haar. Als ze echt ingenieur wil worden, hoop ik dat ze doorzet, want ze heeft alle kwaliteiten om er één te worden.”

Ze realiseert zich dat onderwijs de basis is om te kunnen bereiken wat ze wil. Ik ben me bewust geworden van mijn eigen ambities

Klaarstomen voor een toekomst

Het houdt niet op bij de reguliere lessen die de kiem leggen voor een toekomst op welke werkvloer dan ook. Onze verantwoordelijkheid ligt niet alleen in het hier en nu, we willen de jongeren juist klaarstomen voor een toekomst en ze bewust maken van de mogelijkheden die in het verschiet liggen. Daarom nemen ze ook deel aan onze ontwikkelingsprogramma’s waarin ze tijd doorbrengen met positieve rolmodellen, hun leiderschapsvaardigheden ontwikkelen, leren om doelen te stellen en waarin handvatten worden geboden om hun eigen potentieel te bereiken. In een glazen bol kijken kunnen ze niet, maar ze zien wel met eigen ogen dat een toekomst geen droom hoeft te blijven.

Van kansarme kinderen naar vakmensen

Gladys was zo’n meisje dat haar droom werkelijkheid zag worden. In 2000 kwam ze op 13-jarige leeftijd met haar vier broers en zussen bij WereldOuders in Guatemala terecht. Ze ging toen pas voor het eerst naar school en wist op dag één al dat ze zelf ook lerares wilde worden. Geen woorden, maar daden: in 2008 behaalde Gladys haar lerarendiploma en ging ze aan het werk op een middelbare school in Antigua. Daar leerde ze veel vaardigheden op het gebied van koken en bakken en sinds begin dit jaar verzorgt ze de zogenaamde ‘Bakery Workshop’ voor de kinderen uit groep 7 en 8 van WereldOuders. Gladys: “Ik wil dat mijn leerlingen, net als ik, ook een betere toekomst krijgen door het leren van een vak. Deze workshop kan hen daarbij helpen. Deel uitmaken van het trainingsproces van elk kind is een grote verantwoordelijkheid, maar tegelijkertijd is het een prachtige ervaring.” We hebben elk jaar een aantal vakopleidingen (zoals koken, smeden en naaien) om de vaardigheden van jongeren te verbeteren zodat zij zich kunnen kwalificeren voor een baan. De keuze van de workshops hangt af van de vraag naar arbeidskrachten in de markt.”

Je zelfbeeld knapt echt niet op als je voortdurend hoort wat je allemaal níet kunt. In veel Latijns-Amerikaanse landen krijgen meisjes negatieve opmerkingen over zich uitgestort. Dit heeft zeker impact op hun eigenwaarde. Bovendien is het leven, vooral voor vrouwen, vaak levensgevaarlijk. Het aantal vrouwelijke slachtoffers van geweld, al dan niet in huiselijke omgeving, blijft stijgen. De inheemse bevolking in Latijns-Amerika krijgt minder kansen in de maatschappij, hun kinderen groeien bovengemiddeld vaak op in armoede, zonder toegang tot gezondheidszorg en educatie.

Doorbreken van stereotypes

In onze programma’s geven we om deze kinderen en steunen we inheemse families in de omgeving. Het doorbreken van die armoedecirkel staat hoog op onze actielijst. Hoe we dat doen? Enerzijds door hen aan te moedigen om hun eigen taal en tradities te koesteren, maar ook door hen vaardigheden te leren die hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten en dus concreet toekomstperspectief bieden. Daarnaast richten we ons specifiek op die andere ondergewaardeerde groep: meisjes. We willen hun zelfvertrouwen vergroten, zodat zij opgroeien tot zelfbewuste jonge vrouwen die zich persoonlijk en professioneel durven te ontwikkelen.

Girl Power!

In een aantal landen volgen meisjes het ‘Chicas Poderosas’ (Power to the girls!) programma.  Binnen dit naschoolse programma creëren we in eerste instantie een veilige plek waar meisjes met elkaar kunnen praten. Niet alleen over het verkrijgen van zelfvertrouwen, maar ook hoe zij economische onafhankelijkheid kunnen bereiken. Samen met ons onderzoeken zij ideeën over eigenwaarde, ontwikkelingskansen en wat het betekent om als vrouw in Latijns-Amerika de verantwoordelijkheid te nemen over hun eigen leven. Het programma geeft meisjes een duwtje in de goede richting.

Op eigen benen

De Hondurese Aracely heeft net eindexamen gedaan. Ze staat op het punt om naar de high school in de gewelddadige hoofdstad Tegucicalpa te vertrekken. Aracely verlaat het programma, gewapend met kennis en zelfvertrouwen om het in de grote stad te redden.  Over haar periode bij de Chicas Poderosas zegt ze dat de bijeenkomsten een groot verschil hebben gemaakt: ‘Dankzij de andere chicas en de groepsleiding is mijn eigenwaarde zeker gegroeid. Ik denk dat meisjes van mijn leeftijd een voorbeeldrol hebben voor jongere meisjes in het programma. Wij tonen niet alleen aan dat we volwassen en sterk zijn, maar ook dat er ruimte is voor kwetsbaarheid en dat je altijd iemand om hulp kunt vragen.’

Vak leren

De Mexicaanse Isadora is negentien jaar. Zij behoort tot een inheemse gemeenschap in de Guerrero Sierra, waar Mixtec wordt gesproken. Isadora is erin geslaagd op te staan voor zichzelf: ‘Toen ik klein was, wilde mijn vader niet dat ik zou gaan studeren. In zijn ogen zijn vrouwen verantwoordelijk voor het huishouden, maar ik heb me daar nooit bij neergelegd. Ik wilde een vak leren.’ Ze zit nu in het eerste jaar van de high school, waar ze zich specialiseert in Elektronica. Isadora is trots op haar goede cijfers. ‘Nu mijn vader ziet hoe goed het gaat, moedigt hij me zelfs aan om door te gaan! Dat zijn instelling is veranderd, motiveert me enorm.’

Trots op afkomst

Isadora weet dat haar leven sterk afwijkt van andere vrouwen in haar familie. Ze grijpt elke kans die NPH biedt om haar droom te vervullen: ingenieur worden. ‘In het Chicas Poderosas programma heb ik geleerd dat het niet normaal is dat iemand beslist over jouw lichaam of toekomst. Het is jouw leven en alleen jij weet wat je wilt. Ik ben ervan overtuigd dat we als vrouwen alles kunnen bereiken waarvan anderen denken dat het onmogelijk is.’ Ze vindt wel dat de Mixtec-tradities die vrouwen uitsluiten moeten veranderen, maar is tegelijkertijd trots om Mixtec te zijn: ‘We hebben een uniek geloof en erven van onze voorouders tradities die wij moeten blijven koesteren.’

Isadora is een praktijkvoorbeeld van succesvolle integratie in een moderne omgeving. Datzelfde geldt voor Aracely in die typische machocultuur. We maken ons bij WereldOuders hard voor deze meisjes en hun succesverhalen. Stapje voor stapje. Isadora en Aracely zijn inspiratiebronnen, hun verhalen sterken ons in het geloof dat inheemse meisjes hun toekomst in eigen hand kunnen nemen en trots kunnen zijn op hun afkomst.

Met ons project ‘Chicas Poderosas’ (letterlijk: krachtige meisjes) helpen we meisjes en jonge vrouwen om hun eigenwaarde en kracht te ontdekken zodat ze voor zichzelf durven opkomen en hun toekomstdromen kunnen laten uitkomen!

Drie maanden per jaar is Nellie niet thuis. Dan ziet ze met eigen ogen wat haar werk met de kinderen in Mexico doet. En die andere negen maanden? Dan doet ze in Nederland haar stinkende best om hier geld op te halen voor haar creatieve projecten in het thuisland van Antonio en Andrés. Nellie gelooft in de kracht van theater, muziek en beeldende kunst. In het programma worden onder haar bezielende leiding drama, dans, muziek en teken- en schilderlessen gegeven. De kinderen treden ook op voor publiek of exposeren hun werk. ‘Creatieve vakken zijn een manier om te helen en communiceren’, vertelt ze. ‘Het is elke keer weer ontzettend ontroerend om te zien hoe de jongeren reageren op hun eerste applaus. Je ziet hun hele postuur veranderen van een gebogen “op hun hoede”-houding naar een rechte, trotse pose. Het is zo belangrijk dat de kinderen weten: ik heb veel meegemaakt, maar ik heb ook talent.’

Het is zo belangrijk dat de kinderen weten: ik heb veel meegemaakt, maar ik heb ook talent

Voor en door Mexicanen

Het echte “veldwerk” laat Nellie bewust over aan Mexicanen ter plaatse. ‘Zij kennen de wereld waarin de kinderen leven veel beter en spreken hun taal. Bovendien ben ik behalve Nederlands ook al 59 en dat beperkt. De jongeren praten met de jonge Mexicaanse docenten makkelijker over onderwerpen als seksualiteit en kunnen in het Spaans hun emoties beter duiden. Ik bied in mijn armen troost als moeder of oma. De kinderen kennen me, ik heb in die twaalf jaar hun vertrouwen gewonnen. Met mijn Spaans blunder ik nog wat af, maar de kinderen helpen me en lichaamstaal is universeel. Daarnaast zorg ik ervoor dat de creatieve projecten van de grond komen. Ik maak het programma en zorg voor de promotie en sponsors. We houden niet vragend onze hand op, maar doen er op een creatieve manier iets voor terug: in de vorm van bijvoorbeeld een theaterstuk of workshop.’

Grenzen zonder grens

Kunst verbindt en is een manier om je eigen ervaringen vorm te geven. Maar Nellies belangrijkste doel met haar creatieve projecten is het opkrikken van het zelfvertrouwen van de kinderen. ‘Weten dat je iemand bent, dat je iets kunt’, legt ze uit. ‘Het vergt lef om op toneel je emoties te durven laten zien. Dat komt bijvoorbeeld allemaal samen in het stuk “Límites sin Límite” – grenzen zonder grens – waarin een aantal meisjes laat zien waarom mensen besluiten hun land te verlaten en wat geweld met je doet. De meiden hebben allemaal zelf veel geweld meegemaakt in hun jeugd en dit stuk uitvoeren, betekent voor elk van hen dat ze die ervaring nóg een keer meemaken. Maar ondanks die emoties – en misschien wel dankzij – overheerst de trots. Op hun werk, maar ook op dat ze in de positie zijn om hun boodschap over te brengen, om ervaringen te delen en samen emoties te verwerken. De bevestiging van het publiek doet ze goed. Ik zie de transitie in hun houding voor mijn ogen gebeuren. Ook bij het exposeren van hun tekening bijvoorbeeld. De jongeren mogen over hun eigen tekeningen vertellen. Op dag één mompelen ze tegen de grond “Dit is mijn tekening” en op dag twee vertellen ze uitgebreid wat ze hadden gedaan, hoe ze het hadden aangepakt en wat ze ermee bedoelen. Ze durven naar buiten te komen en hebben het machtige gevoel: dit heb ík gemaakt!’

Proud to be a girl

Mexico gaat gebukt onder veel (seksueel) geweld en machogedrag, maar in de projecten wonen de meiden in een beschermde leefomgeving. ‘Je ziet dat de meiden die in “Límites sin Límite” spelen nu een sterke groep vormen. Ze krijgen oefeningen om weerbaarder te worden. Als je ineengedoken een ruimte binnenkomt, hoe kom je dan over? En wat kun je aan je lichaamshouding veranderen als je iemand niet te dichtbij wilt laten komen? Het is emotioneel, maar het is het ook meer dan waard, want ze zeggen: “ik wil een stem zijn voor vrouwen”. Het brengt herinneringen naar boven die ze liever vergeten en het doet zeer, maar met het neerzetten van hun rol laten ze hun stem horen en helpen ze anderen.’ Nellie wordt zelf ook steeds trotser: ‘Op onze projecten, die steeds professioneler worden, maar ook op de jongeren. Ze staan weer rechtop, durven je aan te kijken, hebben een eigen mening én glanzende ogen. Elk kind dat me met een zelfverzekerde blik recht in de ogen kijkt, is een kroon op mijn werk. Ik geniet ervan als ik hun zie genieten.’

Steun het project van Nellie Markus op onze actiesite.